Tại sao bị đau vai gáy?
Có hai loại đau vai gáy thường gặp đau vai gáy cấp tính và đau vai gáy mạn tính.
Đau vai gáy cấp thường là đau cơ năng
bởi bị nhiễm lạnh đột ngột (nằm, ngồi làm việc trong phòng máy lạnh, tắm
nước lạnh, tắm ban đêm…), nằm sai tư thế, gối đầu quá cao (nhiều người
có thói quen ngủ gối cao đầu làm ảnh hưởng rất nhiều đến vai gáy do hệ
mạch máu bị chèn ép làm cho máu ở vùng cổ kém lưu thông) hoặc do nằm ngủ
không trở mình, vận động sai tư thế (đột ngột quay cổ) hoặc do nghề
nghiệp phải ngồi quá lâu trong một thời gian dài mà cột sống không được
vận động. Ngồi lâu một tư thế khiến các cơ vùng cổ và bả vai bị co gây
đau mỏi liên tục, đau nhói tại một vùng ở bả vai nhất là cột sống cổ làm
cho khí huyết không được lưu thông làm thiếu máu nuôi dưỡng thần kinh
hoặc thần kinh bị chèn ép (làm việc văn phòng, lái xe, đọc sách, viết
sách, tài liệu…) hoặc do chấn thương đột ngột vùng cơ vai, gáy gây nên
co cơ bất chợt.
Đau vai gáy mạn tính xảy ra có tính chất
thường xuyên, vùng vai gáy gần như lúc nào cũng mỏi. Loại viêm mạn tính
chiếm tỉ lệ rất cao, thông thường do thoái hóa đốt sống cổ làm hẹp lỗ
tiếp hợp chèn ép các rễ, dây thần kinh cột sống cổ (khoảng 80%). Đau cổ,
vai gáy có thể do nguyên nhân ngay tại khớp vai hoặc nguyên nhân từ
khớp (cơ, bao gân, dây chằng, thần kinh…).
Ngoài ra, đau vai gáy còn có thể do thiểu năng mạch vành, do u đỉnh phổi và đôi khi là do thoái hóa đốt sống cổ (mỏ gai, thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ) dẫn tới các dây thần kinh ở vùng cổ bị chèn ép gây đau.
Tính chất của đau vai gáy có gì đặc biệt?
Bệnh đau vai gáy xuất hiện một cách thất
thường, nhiều trường hợp bỗng dưng sau một đêm ngủ dậy thấy đau nhức
khắp mình, đặc biệt là đau vùng cổ, vai, gáy. Vì vậy, triệu chứng đầu
tiên mà người bệnh có thể dễ dàng nhận thấy đó là đau cơ vùng cổ gáy,
vai và phần lưng trên. Lúc đầu chỉ là đau nhẹ và hạn chế vận động ở vùng
gáy cổ, vùng đầu không quay thoải mái được mà hầu như chỉ nghiêng sang
trái hoặc phải mà không thể quay lại phía sau. Cơn đau nhức có thể xuất
hiện tự phát hoặc sau khi lao động nặng, mệt mỏi, căng thẳng, nhiễm
lạnh. Đau thường có tính chất cơ học: tăng khi đứng, đi, ngồi lâu, ho,
hắt hơi, vận động cột sống cổ; giảm khi nghỉ ngơi. Đau cũng có thể tăng
khi thời tiết thay đổi. Đau vai gáy nhiều khi đau lan xuống bả vai, làm
tê mỏi các cánh tay, cẳng tay và ngón tay rất khó chịu (sờ vào có cảm
giác như tê cứng bì), đó là triệu chứng tăng cảm giác. Triệu chứng tăng
cảm giác đến mức chỉ sờ nhẹ ngoài da vùng gáy hoặc chỉ ấn lướt rất nhẹ
mặt ngoài da cánh tay, cẳng tay, mu bàn tay cũng tạo ra cảm giác đau rõ
rệt, đây có thể là biểu hiện của rối loạn phản xạ gân xương. Khi bị đau
quá mức, các động tác đi lại nhẹ nhàng cũng ảnh hưởng và cũng gây đau
cổ, vai, gáy.
Nhiều người có thói quen ngủ gối cao đầu làm ảnh hưởng rất nhiều đến vai gáy...
Khi bệnh nặng hơn mọi sinh hoạt vận động
nhẹ liên quan đến vùng cổ, vai, gáy đều rất đau làm hạn chế hầu như mọi
sinh hoạt của người bệnh và có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ, mọi sinh
hoạt và ăn uống. Khi ngủ người bệnh cũng gặp khó khăn, nếu nằm về phía
bên bị bệnh, lực cơ thể làm đau thêm, còn nếu nằm về phía bên lành, bên
bệnh bị kéo vẫn đau.
Hậu quả của chứng đau vai, gáy, cổ có
thể lan sang hai bên và kèm theo cảm giác chóng mặt, hoa mắt, ù tai, đi
đứng loạng choạng, khó nuốt (uống nước sặc, nghẹn), đó là dấu hiệu của
rối loạn tiền đình, rối loạn tuần hoàn não. Một số trường hợp có thể xảy
ra rối loạn chức năng, liệt các dây thần kinh VIII, X, XI…Có một số
nghiên cứu cho rằng đau vai, cổ, gáy kéo dài là một trong những nguyên
nhân gây nên bệnh liệt nửa người, thậm chí gây nhồi máu cơ tim do mạch
máu nuôi dưỡng tim bị chèn ép.
Hoặc do nghề nghiệp phải ngồi quá lâu trong một thời gian dài
Nguyên tắc điều trị và phòng bệnh
Khi bị đau vai gáy nên đi khám bệnh để
xác định xem có bị chèn ép gây tổn thương hay không. Nếu chỉ bị nhẹ, cơn
đau không kéo dài, bản thân người bệnh có thể tự điều trị bớt đau bằng
cách dùng hai bàn tay xoa bóp, gõ, vuốt cho vùng cổ, vai, gáy nhiều lần
có thể giảm đau. Đồng thời bác sĩ sẽ cho thuốc giảm đau, chống viêm
(thuốc uống, tiêm hoặc thoa ngoài da, cao dán…) và các thuốc giãn cơ.
Lúc này cần hạn chế quay đầu, nghiêng đầu để cho bệnh có thể tự hồi
phục. Cần chườm ấm vùng cổ, chiếu đèn hồng ngoại (nếu có), nên có người
giúp xoa bóp nhẹ nhàng vùng cơ vai gáy chừng 10 - 15 phút nhằm làm tăng
lượng máu lưu thông. Khi tắm, nên tắm bằng nước ấm. Khi cơn đau cấp tính
chỉ đơn thuần (không viêm nhiễm) có thể chườm bằng nước đá có tác dụng
giảm đau tốt.
Đau vai gáy mạn tính xảy ra do thoái hóa
đốt sống cổ làm hẹp lỗ tiếp hợp chèn ép các rễ, dây thần kinh cột sống
cổ chiếm khoảng 80%. Người bệnh cũng có thể dùng một số sản phẩm bài thuốc thảo dược để hỗ trợ điều trị.